Hoe communiceer je met je kat?

Wetenschappers hebben ontdekt dat katten een gecompliceerd communicatiesysteem hebben ontwikkeld. Ze maken gebruik van honderden verschillende geluiden om aan te geven wat ze willen of nodig hebben. Als je leert begrijpen hoe je kat met jou communiceert en als je leert hoe katten menselijke communicatie interpreteren zul je uiteindelijk in staat zijn om een veel genuanceerdere relatie met je kat op te bouwen.

Grofweg zijn er 3 methoden voor communicatie met je kat:

  1. De lichaamstaal van een kat lezen
  2. Communiceren met je kat
  3. Naar je kat luisteren

Hieronder geven we per methode tips en aanwijzingen:

1. De lichaamstaal van een kat lezen

1.1  Kijk naar de staart van je kat.

Net als honden gebruiken ook katten de positie en beweging van de staart om te communiceren. Als je naast stemgeluiden de signalen van de staart leert herkennen zul je een beter begrip krijgen van de behoeftes van je kat. Hier volgen wat algemene staartposities:
  • Staart recht omhoog met een krul aan het eind: dit duidt op blijdschap.
  • Zenuwtrekken van de staart: je kat is opgewonden of angstig.
  • De haren op de staart staan omhoog of dikke staart: je kat is bang of voelt zich bedreigd.
  • Trillende staart: de kat is zeer opgewonden en blij om je te zien.
  • Dikke staart en de staart in de vorm van een N: dit is een teken van extreme agressie; dit kom je tegen tijdens een gevecht of zelfverdediging.
  • Dikke staart en de staart blijft laag: de kat voelt agressie of angst.
Een lage staart tussen de achterpoten: de kat is bang

1.2 Kijk naar de ogen van je kat

Het aankijken van je kat zorgt ervoor dat je een band opbouwt en de gevoelens van je kat kunt lezen. Maar let op: staren zonder knipperen kan door je kat worden geïnterpreteerd als agressie en ervoor zorgen dat de kat niet op zijn gemak is.

  • Wijde pupillen kunnen duiden op speelsheid, maar ook op angst en agressie; let op ander gedrag om te bepalen welke gemoedstoestand van toepassing is.
  • Als een kat naar je staart betekent dat dat de kat je vertrouwt en op zijn gemak is.
  • Als een kat langzaam de ogen sluit en weer opent duidt dat op affectie; de kat voelt zich op dat moment op zijn gemak.

1.3 Let op andere lichaamstaal

Anders dan mensen hebben katten hun lichaam meestal goed onder controle, en bepaalde bewegingen worden gebruikt in combinatie met vocale communicatie om de boodschap kracht bij te zetten.

  • Een kat die de neus omhoog doet en de kop iets naar achter zegt hiermee: “Ik keur jou goed”. Je kunt dit zien bij katten op vensterbanken als je voorbij loopt.
  • Een kat legt de oren plat op het hoofd bij angst of speelsheid. Je kunt dit ook zien als de kat voorzichtig ergens aan snuffelt en zeer nieuwsgierig is.
  • Een kat die de tong iets naar buiten brengt en aan de onderlip likt is bezorgd of op zijn hoede.

1.4 Herken communicatief gedrag

Sommige communicatie tussen jou en de kat is gebaseerd op hoe de kat zich gedraagt bij jou in de buurt. Bepaalde gedragingen hebben bij de meeste katten dezelfde betekenis.

  • Kopjes geven betekent dat de kat jou als zijn of haar bezit claimt.
  • Een “kus” met de natte neus is een teken van affectie onder katten en katachtigen. Hiermee geeft de kat aan dat hij je aardig vindt en op zijn/haar gemak is.
  • Een kat die kopjes geeft en het lichaam en staart langs een mens of dier strijkt is een wijze van begroeting.
  • Speelse kopstootjes duiden op vriendelijkheid en affectie.
  • Een kat ruikt aan iemands gezicht om iemands identiteit te bevestigen, gebaseerd op geurherkenning.
  • Een kat zal ritmisch met de voorpoten “kneden” als teken van blijdschap, tevredenheid of speelsheid. Kneden geeft aan dat de kat je kent en vertrouwt.
  • Als de kat je likt is dat het ultieme teken van vertrouwen. De kat beschouwt jou als onderdeel van haar familie, als een moeder die haar kinderen verzorgt.
  • Als een kat probeert je haar op te eten is hij/zij je aan het verzorgen. Dat betekent dat de kat van je houdt en je vertrouwt.
  • Sommige katten tonen hun liefde door jouw gedrag te kopiëren. Je kunt dit testen door stil op de grond te gaan liggen. Je kat zal misschien aan je snuffelen en ook gaan liggen.
  • Als je kat je bijt met enige kracht betekent het dat je de kat even met rust moet laten.

2. Communiceren met je kat

2.1 Praat met je kat

Katten zijn altijd aan het leren hoe ze moeten communiceren met ons. Hoe meer je communiceert met je kat, hoe sneller hij of zij het zal leren.

  • Gebruik een iets hogere toon om vriendelijkheid en een lagere toon om boosheid of ontevredenheid aan te geven.[7]
  • Herhaling kan je kat helpen om te anticiperen op terugkerende activiteiten. Je kunt bijvoorbeeld een woord als slapen of bed blijven herhalen voordat je naar bed gaat. Uiteindelijk zal je kat het terugkerende woord herkennen en al naar de slaapkamer vertrekken als je “bed” zegt.

2.2 Gebruik non-verbale communicatie

Je kunt katten leren om woorden te herkennen, maar ze zullen instinctief non-verbale communicatie begrijpen. Je kunt de band tussen jou en je kat versterken door een omgeving te creëren waarin verwachtingen worden waargemaakt en verrassingen uitgesloten zijn.
  • Als je langzaam met je ogen knippert terwijl je je kat aankijkt zal de kat naar je toe komen om aangehaald te worden. Dit wordt beschouwd als een beweging die niet dreigend is.
  • Staar niet te lang in de ogen van je kat. Dat is een teken van agressie.
  • Als de kat twijfelt of hij of zij naast je zal komen zitten, klop dan zachtjes op de plek in kwestie en praat met een zachte, uitnodigende stem.
  • Wees consequent in je bedoelingen en uitdrukkingen. Een veelvoorkomende fout die mensen maken met huisdieren is dat ze “nee” zeggen terwijl ze de kat aanhalen. Dit kan zeer verwarrend zijn voor de kat. Als je bijvoorbeeld wil dat de kat weggaat moet je een verbaal “nee” combineren met een zacht duwtje en geen affectie tonen. Dan weet de kat dat haar aanwezigheid op dat moment niet op prijs wordt gesteld. De meeste katten zullen twee tot drie keer proberen om dichtbij te komen, vaak vanaf verschillende kanten. Wees dan consistent in je gedrag, heb geduld.
  • Schreeuw nooit tegen een kat en straf de kat nooit fysiek. Hiermee maak je de kat bang en boos en bereik je het tegenovergestelde. Als je ergens niet blij mee bent kun je dat in je stem laten doorklinken zonder te schreeuwen. De kat zal dat begrijpen en voelen dat je niet blij bent.

2.3 Geef je kat opdrachten

Als je consistent bent wat betreft de klank van je stem en je woordgebruik kun je je kat goed trainen. Jullie ontwikkelen dan een idioom waarbij beide partijen weten wat er verwacht wordt.

  • Ontwikkel een commando dat je alleen gebruikt om aan te geven dat de kat iets doet wat niet mag. Gebruik een toon die natuurlijk aanvoelt en makkelijk kan worden herhaald, maar die anders is dan je gebruikelijke praatstem. Als je dit commando spaarzaam gebruikt zal je kat begrijpen dat het hoort bij iets dat niet mag van jou.
  • Breng een scherp sisgeluid voort als “nee”-commando. Dit lijkt op een waarschuwing in kattentaal en het kan je bedoelingen duidelijker maken voor de kat.
  • Als je genoeg geduld hebt kun je je kat trainen om te reageren op commando’s, net als honden. Je kunt een kat zelfs leren om je hand te schudden.

3. Naar je kat luisteren

3.1 Begrijp hoe en waarom katten communiceren

Het gebruik van de stem als communicatiemiddel geniet in het algemeen niet de voorkeur bij een kat. De “eerste taal” van een kat bestaat uit een complex systeem van geur, gezichtsuitdrukkingen, ingewikkelde lichaamstaal en aanraking. Katten hebben al snel door dat mensen deze non-verbale communicatie vaak niet begrijpen, daarom gebruiken ze hun stem in een poging om te communiceren in “onze” taal. Een kat leert hoe hij/zij door middel van de stem iets duidelijk kan maken door goed te observeren welke geluiden wij voortbrengen bij verschillende acties.

3.2 Observeer omstandigheden waarbij gemiauwd wordt

Als je goed oplet wat je kat aan het doen is tijdens bepaalde miauwklanken zul je misschien kunnen onderscheiden welke klanken horen bij welke verzoekjes (of afwijzingen). Specifieke miauwgeluiden kunnen variëren per kat, maar er zijn bepaalde klanken die gekoppeld zijn aan bepaalde emoties die bij alle katten hetzelfde zijn. Spinnen en blazen zijn hier voorbeelden van.
  • Een korte miauw wordt gebruikt als standaardgroet en algemene erkenning.
  • Meerdere miauwklanken achter elkaar staan voor opgewonden begroetingen. Deze enthousiaste manier van groeten kan bijvoorbeeld voorkomen als je langer dan normaal van huis bent geweest.
  • Een miauw van gemiddelde toonhoogte kan duiden op honger of dorst.
  • Een langere, langgerekte “mrrroooow” is een manier om aan te geven dat de nood wat hoger is.
  • Een “MRRRooooowww” op lage toonhoogte duidt op klagen, een ongemak of een aankondiging van vechten.
  • Een luide, lager dan gemiddelde miauw duidt vaak op bedelen om iets als voedsel.

3.3 Herken vocale communicatie die niet gepaard gaat met gemiauw

Miauwen is het geluid dat wij vooral associëren met verbale kattencommunicatie, maar katten brengen ook andere geluiden voort.
  • Spinnen is een vibrerende keelklank en nodigt uit tot contact of aandacht. Katten kunnen spinnen om meerdere redenen, maar het wordt in het algemeen geassocieerd met ontspannen tevredenheid.
  • Blazen is een onmiskenbaar teken van agressie of zelfverdediging. Het geeft aan dat de kat niet op zijn gemak is, zich bedreigd voelt of bang is. Het kan duiden op de beginfase van een gevecht.

3.4 Let op andere manieren van verbale communicatie

Miauwen, spinnen en blazen zijn de meest voorkomende communicatiemiddelen van een gemiddelde kat, maar een kat heeft nog meer manieren tot zijn beschikking. Als je deze geluiden leert herkennen zul je beter begrijpen wat je kat bedoelt.

  • Een hoge korte schreeuw (RRRROWW!) duidt meestal op boosheid, pijn of angst.
  • Meerdere korte geluiden achter elkaar kunnen duiden op opwinding, angst of frustratie.
  • Een geluid dat het midden is tussen een miauw en spinnen, met een stijgende toonhoogte, is een vriendelijke groet, vaak gebruikt door een moederpoes die haar kleintjes roept.
  • Hard schreeuwen (“reeeowwwing”) duidt op plotselinge pijn, bijvoorbeeld wanneer je per ongeluk op de staart van je kat stapt.

Tips

  • Als je een chagrijnige kat hebt, praat dan met een zachte stem en probeer veel contact te maken. Je kunt denken aan borstelen, eten geven of spelen.
  • Als je in kleermakerszit op de grond zit en de kat aankijkt zal de kat waarschijnlijk naar je toe komen en zich laten aaien.
  • Sommige katten houden van aaien over de buik, maar de meeste katten zullen de kwetsbare buik beschermen. Deze angst kun je langzaam en met geduld wegnemen. Begin met het aaien van de zijkant en stop als de kat gespannen raakt. Langzaamaan zal de kat je meer vertrouwen en mag je dichter in de buurt van de buik komen. Dit werkt het beste als de kat nog jong is.
  • Behandel je kat met liefde en respect, dan ben je verzekerd van een gelukkige metgezel en vriend.
  • Als je je kat op de grond zet, zorg dan dat alle pootjes veilig op de grond staan voordat je loslaat. Dit zorgt ervoor dat de kat weet dat hij of zij veilig is bij je en dat je hem/haar nooit zal laten vallen. Als je dit consequent uitvoert zal de kat minder gevoelig zijn voor verwondingen op oudere leeftijd.
  • Siamese katten en andere oosterse rassen hebben de naam om vocaler te zijn. Sommige langharige rassen maken minder geluid.[15] Maar er zijn natuurlijk altijd uitzonderingen.
  • Spinnen duidt niet altijd op blijdschap. Het kan ook duiden op pijn of angst.
  • Als je een Devon-Rex-kat hebt is het belangrijk dat je veel met de kat speelt. Het ras staat bekend om haar speelsheid.
  • Als je kat de staart krachtig heen en weer beweegt betekent dat meestal dat de kat boos is of speels; laat de kat in dat geval met rust.

Waarschuwingen

  • Plassen, sproeien en poepen op prominente plekken zijn een poging van de kat om zijn territorium af te bakenen als de kat het gevoel heeft dat het territorium in gevaar is. Het kan ook duiden op blaasontsteking of een ander probleem. Het kan zijn dat de kat behandeld moet worden of gescheiden moet worden van andere katten. Vraag advies aan de dierenarts.
  • Hou je kat voorzichtig vast, maar nooit te strak. Als je te veel kracht zet zal de kat zich bedreigd voelen en je gaan krabben.
  • Alle katten moeten worden gecastreerd of gesteriliseerd als ze oud genoeg zijn, om gedragsproblemen en zwangerschappen te voorkomen. Vooral katers moeten worden behandeld voordat ze geslachtsrijp zijn.